Door corona waren vanaf 2020 alle activiteiten van de Heemkundevereniging Landgraaf geannuleerd. Daaronder ook de jaarlijkse Open Monumentendag op de 2de zaterdag in september.

Dit jaar wordt de draad weer opgepakt. Zo staat de Algemene ledenvergadering 2020/2021 voor donderdag 21 oktober aanstaande geprogrammeerd en zijn ook de Ledenavond in november en een filmavond in december reeds met potlood in de agenda 2020 ingevuld.

Maar als allereerste is het de beurt aan de Open Monumentendag 2021, die in Landgraaf in het teken van het openbaar vervoer in Landgraaf en omgeving gedurende de 20ste eeuw staat.

In 1862 schreef de gemeente Schaesberg in haar jaarverslag, dat er in de gemeente geen middelen van vervoer waren. Alles gebeurde dus te voet en een enkeling kon gebruik maken van een wagen bespannen met een paard, os of koe. 

Hoe anders werd dat een kleine 35 jaar later. In 2021 is het 125 jaar geleden, dat de oostelijke mijnstreek eindelijk per spoor ontsloten werd. De spoorlijn Sittard – Heerlen – Schaesberg – Kerkrade Rolduc en Herzogenrath was het begin van grote veranderingen: het begin van een nieuw tijdperk. Duidelijk is dat de impact in Schaesberg groot was. Het dorp werd opeens doorsneden door een diepe met de hand gegraven geul die een paar decennia later nog breder werd.

125 jaar spoorlijn is een mooi moment om eens terug te kijken naar de aanleg van deze spoorlijn met de latere miljoenenlijn en dit te kiezen als thema voor Monumentendag 2021.

Tijdens de Open Monumentendag 2021 gaan wij niet meer in op de ontwikkeling van de mijnindustrie hoewel zonder de spoorverbindingen de ontwikkeling van de mijnbouw niet mogelijk was geweest. Spoorlijn en mijnbouw met nevenindustrie hadden wel tot gevolg dat er ook andere vormen van vervoer tot stand kwamen en weer andere plannen niet of op een heel andere manier werden gerealiseerd. Zo ging een tramlijn die ook door het huidige Landgraaf zou lopen niet door en verdwenen plannen van de gemeente Heerlen voor de aanleg van een kanaal met een kleinere haven in de buurt van Strijthagen na 1948 definitief van de kaart. Ook aan de andere vormen van vervoer die na de aanleg van de spoorlijn en de komst van de mijnen zijn ontstaan willen we in het kader van de Open Monumentendag 2021 aandacht besteden. Net als aan een aantal technische ontwikkelingen.

Aandacht aan een Open Monumentendag-thema besteden gebeurt in Landgraaf op 2 manieren: een expositie, die vanaf 11:00 uur in de parochiezaal van Nieuwenhagerheide te bezoeken is en een themaboek, dat om 12:00 uur in de zelfde locatie gepresenteerd wordt. De parochiezaal van Nieuwenhagerheide is tijdens de Open Monumentendag 2021 alleen te bereiken via het MFC An de Voeegelsjtang aan de gelijknamige straat in Landgraaf-Nieuwenhagen.

Let op! Zowel in de parochiezaal als in het multifunctioneel centrum worden nog steeds de geldende corona-maatregelen, zoals 1,5 meter afstand en looproutes, toegepast.

                                                                                                       – Thema is dus –

Thema is dus het openbaar vervoer in Landgraaf en omgeving gedurende de 20ste eeuw. Aanleiding is dus het feit dat op 30 april 1896, alweer 125 jaar geleden, voor het eerst een trein maar er wordt zowel tijdens de expositie als in het themaboek aan meer onderwerpen aandacht besteed.

Zo heeft Jo Schiffelers aandacht voor de wijze waarop onze voorouders reisden maar ook voor de trein die wel en de tram en het schip die niet naar Landgraaf kwamen

Jo Kobben laat het belang van de spoorweg voor de steenkool(winning) zien en hoe het vervoer zich van stoom naar stroom ontwikkeld heeft.

Voor Harrie Mulders geen vervoer dat afhankelijk is van rails of kanalen maar gewoon van de openbare weg gebruik maakt zoals transport- of personenvervoer.

Het themaboek omvat in totaal 12 hoofdstukken en is komende zaterdag na de presentatie verkrijgbaar in het studiecentrum van de heemkundevereniging in Nieuwenhagen en vanaf komende week ook in Schaesberg (Funcken), Op de Kamp (Bruna) en Ubach over Worms (kapsalon Smeets).

Naast de expositie start om 11:00 uur een markt in 2de handsboeken, waarbij de nadruk vooral op Limburgensia ligt. U mist nog iets in uw verzameling? Kom eens kijken en sla uw slag!

Expositie en boekenmarkt in de parochiezaal zijn zaterdag tot 16:00 uur geopend.